Çocukluğumdan beri Brian Boru’nun arpı olarak bildiğim ve hayran olduğum bu küçük arp İrlanda’nın ulusal sembolü. Öyle bir arp ki, ulusal bağımsızlığı, yüzlerce yıllık sömürüden kurtuluşu sembolize ediyor aslında. İrlanda’nın parasında, vizesinde, her türlü önemli makamda bayrağından çok ülkenin sembolü olarak kullandığı bu arp, Dublin’de ziyarete açık olan Trinity College kütüphanesinde yer alıyor. Maalesef son zamanlardaki tarihi araştırmalar, uzun süredir Brian Boru’nun arpı olarak bilinen bu enstrümanın aslında meşhur kral tarafından çalınmadığı, onun yaşadığı yıllardan en az 400 yüz yıl sonra yapılmış olduğu yönünde. Dolayısıyla arpa artık Brian Boru arpı değil, Trinity College arpı denmeye başlanılıyor. Bense Romantik doğamdan ötürü tarihi doğruları bilsem de kalbimde ona Brian Boru arpı demeye devam ediyorum.
Enstrüman olarak olduğu kadar süslemeleriyle de bir sanat harikası olan bu arp, pirinç dekorasyonlar, kelt stilinde oymalar ve mücevherlerle süslü, metal telli bir arptı. Günümüze ulaşmış çok az sayıdaki orjinal ortaçağ arplarından biri olan bu değerli enstrümanın yapının Brian Boru’nun yaşadığı ise 14.yy’a dayanıyor. Clàrsach yani geleneksel İrlanda/İskoç arpı, gümüş, atın gibi değerli metaller veya bronz tellere sahip, uzun tırnaklarla çalınan bir enstrümandı. İrlanda’nın patates tarımına ağırlık vermesinin arp çalımını büyük oranda azalttığı söylenir; yer altında yetişen patates tarımına bu kadar ağırlık verilmesi genel halk için uzun tırnakları temiz ve sağlam tutmak zorlaştırmış.
Kralın ismi bu arpla birlikte anılmak harici, arp çalan herkesin bildiği meşhur bir eserde de anılmaktadır. İrlanda Yüksek Kralı Brian Bóruma mac Cennétig‘in cenazesi için yazıldığı söylenen marş, günümüze ulaşan en eski İrlanda müziklerinden biridir. 1000 yıllık bir geçmişe sahip bu melodiyi, aynı tarihten gelen arpın tellerinde çalmak bizi geçmişe taşır.
Bu önemli enstrümanın biraz modernize edilmiş versyonu olan Galatia modelimiz, genel şekil olarak hemen hemen Brian Boru arpının kopyasıdır. Aradaki en büyük fark bu arpımızın standart arp teli kullanması, çelik telli bir arp olmamasıdır. Çelik telli İrlanda arpında tırnakla çalınmanın getirdiği farklı çalım pozisyonundan dolayı tel aralıkları çok daha darken Galatia modelinde daha rahat bir tel aralığı vardır.
Galatia, Anadolu’da yaşamış olan bir Kelt uygarlığıdır. İstila sonucu doğuya kaçarak iç anadoluya yerleşmiş olan bu halk, bu günkü Ankara ve Eskişehir bölgelerinde yaşamıştır. Kelt geleneğinden alıp Anadolu’da yeniden doğurduğumuz bu güzel arpa da bu nedenle bu Anadolu Kelt halkının ismini vermeyi seçtik.
